تعارض دلیل عقلی و نقلیتعارض دلیل عقلی و نقلی، تنافی میان مدلول دلیل عقلی و دلیل نقلی را می‌گویند. ۱ - تعریفتعارض دلیل عقلی و نقلی از اقسام تعارض ادله و به معنای تنافی مدلول دو دلیل عقلی و نقلی است، مانند: تعارض ظاهری میان آیه قرآن که می‌فرماید: ﴿یَدُ اللهِ فَوْقَ اَیْدِیهِمْ﴾ و حکم قطعی عقل که می‌گوید: « خداوند دست ندارد». در این جا باید از ظاهر دلیل نقلی دست برداشت و گفت: منظور از دست خدا ، قدرت او است، زیرا خداوند جسم نیست تا دست داشته باشد. و نیز مانند تعارض قیاس با خبر واحد در نزد اهل سنت. ۲ - حکمدر تعارض دلیل عقلی و نقلی، اگر یکی از دو دلیل قطعی باشد، همان مقدم است، و اگر هر دو ظنی باشد، قواعد باب تعارض جاری می‌شود. ۳ - نکته اولتعارض دلیل لفظی قطعی با دلیل عقلی قطعی ممکن نیست، زیرا قول معصوم علیه‌السّلام هیچ گاه مخالف حکم قطعی عقلی نخواهد بود. ۴ - نکته دومدر تعارض دلیل لفظی غیر صریح با دلیل عقلی قطعی ، دلیل عقلی قطعی مقدم می‌شود. ۵ - پانویس
۶ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۳۲۷، برگرفته از مقاله «تعارض دلیل عقلی و نقلی». |